Zienswijze Ontwerp-Luchtruimherziening

Excellentie,

Met veel belangstelling hebben het college en de raad van de gemeente Uithoorn kennisgenomen van de ontwerp Voorkeursbeslissing Luchtruimherziening. Graag maakt de gemeente Uithoorn gebruik van de gelegenheid om haar zienswijze op deze visie en bijbehorende stukken in te dienen. Allereerst onderschrijven wij ten zeerste de ingediende BRS zienswijze, waar wij hierbij naar verwijzen. Aanvullend brengen wij, als een van de meest directe buren van Schiphol, ook onze eigen focus en aandachtspunten onder uw aandacht omdat de leefbaarheid en gezondheid in onze gemeente al meerdere jaren ernstig onder druk staan. 

Onze reactie is als volgt opgebouwd:

1. Kernboodschap Uithoorn;
2. Belangrijkste punten ontwerp-Voorkeursbeslissing Luchtruimherziening;                 
3. Aanbevelingen voor het vervolgproces. 

1. Kernboodschap gemeente Uithoorn

Gelegen vlakbij Schiphol ervaren de inwoners van Uithoorn enerzijds de lusten, maar anderzijds ook steeds meer de lasten van de luchtvaart. Wij zien dat Schiphol belangrijk is als economische motor voor Nederland als geheel, maar dat de last voor de Zuidoosthoek waar de gemeente Uithoorn ligt (gelegen onder de Aalsmeerbaan) onevenredig zwaar is. Hoewel de Aalsmeerbaan een secundaire baan is, werd het de afgelopen jaren (voorafgaand aan de coronacrisis) ingezet alsof het een primaire baan betrof. Dit kan zo niet langer: de Aalsmeerbaan moet nu én in de toekomst een secundaire baan blijven om de overlast voor de omgeving zoveel mogelijk te beperken.

Maatregelen voor hinderbeperking voor de gebieden onder de secundaire banen is een bestaande afspraak die nagekomen moet worden. Voor de gemeente Uithoorn en haar inwoners is een vermindering van de hinder pure noodzaak. Deze hartenkreet dient als basis voor onze input over de luchtvaart richting de sector, de Tweede Kamer en u als eindverantwoordelijke. In een representatieve consultatie onder onze inwoners en ondernemers in 2019 bleek dat 83% van de respondenten (ernstige) overlast ervaart van Schiphol. Op basis hiervan kwam de gemeenteraad tot het oordeel ‘genoeg is genoeg’. Wij zijn dan ook van mening dat elke aanpassing betreffende de luchtvaartsector tot in ieder geval een vermindering van (geluid)hinder en daarnaast ook tot een vermindering van de uitstoot van schadelijke stoffen moet leiden. Niet alleen per saldo over een groot gebied, maar zeker voor de meest zwaarbelaste gebieden, zoals Uithoorn. 

Waarden als hinderbeleving en gezondheid zijn individueel, die kun je niet per saldo middelen. Wij zien een trend in het maatschappelijk draagvlak waarbij steeds meer waarde wordt gehecht aan leefkwaliteit. De Luchtruimherziening moet ook daarin toekomstvast zijn. 

2. Belangrijkste punten ontwerp-Voorkeursbeslissing Luchtruimherziening

Tunnelvisie versus omkeerbaarheid

De ontwerp-Voorkeursbeslissing schetst de hoofdlijnen maar geeft nog geen inzicht in de effecten op de grond. Uiteindelijk is dat wat voor ons als gemeente telt. De ontwerp tunnelstructuur in de lucht mag niet leiden tot een tunnelvisie in het proces. Er is nog veel onduidelijk, dus mochten de effecten van de voorkeursbeslissing onverhoopt ongewenst zijn, dan rekenen wij op omkeerbaarheid van het besluit. 

Hoofdstructuur

De luchtruimherziening geeft een enorme kans om de situatie op de grond te verbeteren; een nieuwe inrichting met het oog op een gezonde toekomst. Wij vinden dat leefbaarheid en gezondheid hierin zeer zwaar moeten tellen. De mogelijke capaciteitsverruiming of -optimalisatie moet allereerst ten gunste gaan van leefbaarheid, niet van groei. De luchtruimherziening zoekt naar een optimale inrichting en kan daarmee moeilijk ontkomen aan het creëren van een waterbed-effect. Daarmee gaat deze herinrichting mogelijk ook over de herverdeling van hinder en overlast. Wij vragen u hierbij rekening te houden met de nu al onevenredig zware belasting die inwoners van gemeenten onder de Aalsmeerbaan, zoals de gemeente Uithoorn, ervaren. Zoals gezegd: genoeg is genoeg! 

Lokale effecten; aandacht voor starts

Wij zien dat de nieuwe hoofdstructuur kansen biedt om de impact van de vliegoperatie op de omgeving te verminderen en dat stemt ons hoopvol. Het is positief dat de nieuwe hoofdstructuur maatregelen mogelijk maakt zoals hoger aanvliegen, glijvluchten bij het landen en het niet afwijken van startroutes. Voor de gemeente Uithoorn geven de starts de meeste hinder maar ook van landende vliegtuigen ervaren we overlast. ‘Het Voorkeursalternatief realiseert een significant lagere geluidsbelasting, vooral door de naderingen hoger en met minder motorgebruik uit te voeren’ (pag. 43). Wanneer de luchtruimherziening goed scoort op het criterium geluidsbelasting vanwege de naderingsroutes, maar niet tegelijkertijd ook tot een vermindering van de hinder van de starts leidt, geeft dat niet de voor ons noodzakelijke verbetering. Wij pleiten daarom ook voor een verbetering op het criterium geluidsbelasting voor startende vliegtuigen. Ook hierbij zijn wij tegen een sec per saldo benadering. 

Voor de startprocedure gaat u vooralsnog uit van de NADP2 terwijl deze door het lager vliegen tot beduidend meer hinder leidt voor de toch al zwaarst getroffen inwoners. Wij herkennen het door u in de hoofdstructuur gestelde belang van hoger vliegen en vragen u dat ook bij de startprocedure toe te passen. Wij dringen er bij u nogmaals op aan om met Schiphol in gesprek te gaan en de NADP1 als voorkeur startprocedure op te laten nemen. 

Integraliteit

De ontwerp-Voorkeursbeslissing Luchtruimherziening voorziet in verschillende maatregelen. Daarnaast werkt u ook aan andere programma’s en beleidsvoornemens voor de luchtvaart. Wij dringen aan op een integrale beoordeling van de verschillende pakketten en regels (LVN, hinderbeperkingspakket, LRH). Wat levert het totaalpakket op voor hindervermindering op de grond? Voorkomen moet worden dat de ene set maatregelen tot een verbetering leidt en de andere tot een verslechtering. 

Banenstructuur

U stelt op pagina 18 dat ‘Bestaande afspraken over baancombinaties Schiphol (dit betreft het gebruik van start- en landingsbanen) niet leidend zijn; waar betere resultaten mogelijk zijn, worden deze onderzocht.’ De vraag die hieruit volgt is: wat bedoelt u met ‘beter’, beter voor wie? De inrichting van de baancombinatie is het enige dat nu nog een beschermende intentie heeft voor de gebieden dicht bij Schiphol zoals de Zuidoosthoek. Als u met ‘beter’ bedoelt, minder hinder gevend voor de zwaarbelaste gebieden, dan stemmen wij daar graag mee in. 

3. Vervolgproces

Uiteindelijk is het het resultaat dat telt. Gezien het belang van de uitwerking van de hoofdstructuur blijven wij graag actief betrokken. Wij pleiten voor een transparante onderbouwing van de keuzes in de uitwerking en het creëren van maatwerk voor die gebieden waar overlast blijft, bijvoorbeeld door daar juist meer te spreiden. 

Tot slot

“We beseffen nu pas wat ons ontnomen is”. Dit citaat over de stilte tijdens de coronacrisis staat symbool voor de gevoelens van bewoners van gemeente Uithoorn toen er nauwelijks meer boven de gemeente gevlogen werd. Wij benadrukken dat Schiphol belangrijk is voor de economie en werkgelegenheid, maar terug naar hoe het was vlak voor de coronacrisis, is voor Uithoorn ondenkbaar. De voorliggende hoofdstructuur geeft diverse aanknopingspunten om de leefbaarheid in Uithoorn te verbeteren en een evenwichtige balans tussen Schiphol en de leefomgeving te vinden. Voor een daadwerkelijke en hoognodige verbetering moet echter nog heel veel gebeuren. En daar maken wij ons zorgen om. 

Wij gaan graag als betrokken partners aan tafel om die gezamenlijke toekomst vorm te geven en mee te helpen aan de concrete invulling van onze punten.